ژاویز
اگر لوپوس داشته باشم، امید به زندگی من چقدر است؟
برای بسیاری از افرادی که به لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک ) مبتلا شده اند، ممکن است اولین سؤالی که به ذهن شان می رسد، این باشد که: آیا بیماری لوپوس باعث مرگ می شود؟
متأسفانه جواب، بله است. با این حال، اکثر افرادی که امروزه با لوپوس زندگی می کنند، می توانند یک طول عمر عادی داشته باشند.
از هر ده هزار نفر حدود 3 نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند که آمار چندان کمی هم نیست. اما شما می توانید با افزایش آگاهی تان در مورد این بیماری، از ابتلا به آن و بهبود علائم جلوگیری کنید. در ادامه با ما همراه باشید.
لوپوس چیست؟
لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول ها، بافت ها و اندام های سالم حمله می کند. این بیماری می تواند باعث ایجاد آسیب های گسترده در مناطقی از بدن، از جمله مفاصل، پوست، قلب، رگ های خونی، مغز، کلیه ها، استخوان ها و ریه ها شود.
حدود 1.5 میلیون نفر در ایالات متحده و بیش از 5 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به لوپوس هستند که حدود 90 درصد از این مبتلایان، زن هستند و به احتمال زیاد بین سنین 15 تا 44 سال ظاهر می شود.
در حالی که لوپوس می تواند یک منبع مداوم ناراحتی باشد، اما چشم انداز آن به طور کلی مثبت است. با درمان مناسب و پیگیری های مکرر بالینی، محققان تخمین می زنند که 80 تا 90 درصد از افراد مبتلا به لوپوس، امید به زندگی عادی خواهند داشت.
امید به زندگی
مبتلایان به لوپوس می توانند انتظار داشته باشند که یک زندگی عادی و کیفیت خوب داشته باشند.
تشخیص زودرس و در دسترس بودن روشهای درمانی مؤثرتر، بدان معنی است که پزشکان دیگر لوپوس را برای همه افراد کشنده نمی دانند.
افرادی که دچار علائم شدیدتری هستند، احتمالاً سایر مشکلات تهدید کننده زندگی مانند آسیب اندام داخلی و بافت را دارند. درواقع امید به زندگی، به شدت بیماری، پاسخ ایمنی به درمان و سایر عوامل بستگی دارد.
برای مبتلایان به لوپوس، برخی از درمان ها می توانند خطر ابتلا به عفونت های کشنده بالقوه را افزایش دهند. با این حال، اکثر مبتلایان به لوپوس می توانند امید به زندگی عادی داشته باشند. بطوری که تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس تا 40 سال می توانند با این بیماری زندگی می کنند.
چه زمانی لوپوس کشنده است؟
نارسایی کلیه شایعترین علت مرگ و میر توسط لوپوس است. امروزه، هنگامی که لوپوس طول عمر فرد را کوتاه می کند، بیشتر اوقات به عوارض طولانی مدت بیماری به ویژه عفونت، نارسایی کلیه و بیماری های قلبی عروقی (مثلاً سکته قلبی و سکته مغزی) نسبت داده می شود.
شواهد نشان می دهد که حدود یک سوم از مرگ های لوپوس به دلیل بیماری فعال است، در حالی که عوارض بیماری یا درمان آن (به ویژه کورتیکواستروئیدها و سرکوب کننده های سیستم ایمنی) باعث ایجاد حدود دو سوم مرگ های لوپوس می شود.
عوارض لوپوس به طور فزاینده ای با درمان های تهاجمی مرتبط است. این درمان ها می توانند عمر بیمار را به میزان قابل توجهی افزایش دهند، اما ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
نشان داده شده است که مبتلایان به لوپوس شدید، طول عمر کمتری دارند. این احتمالاً به این دلیل است که بیماران مبتلا به بیماری شدید، درمان تهاجمی تر و در نهایت عوارض بیماری بیشتری دارند.
آیا لوپوس واگیردار است؟
لوپوس یک بیماری مسری نیست. یعنی شخص نمی تواند آن را از طریق جنسی یا به روش دیگری به شخص دیگری منتقل کند. با این حال، در موارد نادر، زنان مبتلا به لوپوس ممکن است کودکانی را به دنیا آورند که به نوعی لوپوس مبتلا شوند. به این بیماری لوپوس نوزادی گفته می شود.
انواع لوپوس
لوپوس انواع مختلفی دارد که شما در ادامه می توانید بطور مختصر با انواع آن آشنا شوید.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
راش مالار (پروانه ای) یکی از علائم اصلی لوپوس است.
SLE آشناترین نوع لوپوس است که یک بیماری سیستمی است. این بدان معناست که در تمام بدن تأثیر دارد. علائم این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است.
این نوع لوپوس، شدیدتر از انواع دیگر لوپوس مانند لوپوس دیسکوئید است. زیرا می تواند روی هر یک از اعضای بدن یا سیستم ارگان های بدن تأثیر بگذارد. این بیماری می تواند باعث ایجاد التهاب در پوست، مفاصل، ریه ها، کلیه ها، خون، قلب و یا ترکیبی از این موارد شود.
وضعیت هایی را که گفتیم بطور معمول در فرد ایجاد می شود و در مواقع بهبودی، فرد علامتی نخواهد داشت. زمانی که این بیماری حاد می شود، علائم بر روی بدن ظاهر می شوند.
دیسکوئید لوپوس اریتماتوز
در لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE) یا لوپوس جلدی، علائم فقط روی پوست تأثیر می گذارد. یعنی بثورات صورت، گردن و پوست سر ظاهر می شود. این بثورات ممکن است ضخیم و پوسته پوسته شوند و حتی سبب ایجاد زخم شود. همچنین بثورات ممکن است از چند روز تا چندین سال ادامه داشته باشد..
طبق گزارش بنیاد لوپوس آمریکا، DLE روی اندام های داخلی تأثیر نمی گذارد، اما حدود 10 درصد از مبتلایان به DLE به SLE مبتلا می شوند. با این حال هنوز بطور دقیق مشخص نیست که آیا این افراد قبلاً دارای SLE بودند و فقط علائم بالینی را بر روی پوست نشان می دادند یا اینکه پیشرفتی از DLE به SLE وجود دارد.
لوپوس جلدی اریتماتوز
لوپوس زیر جلدی (erytematosus) به ضایعات پوستی اشاره دارد که در قسمت هایی از بدن که در معرض آفتاب قرار دارند، ظاهر می شود. این ضایعات باعث ایجاد زخم نمی شوند.
لوپوس ناشی از برخی داروها
علائم SLE در حدود 10 درصد از مبتلایان، به دلیل واكنش به برخی داروهای تجویزی می باشد. بر اساس آمار Genetics Home Reference، حدود 80 دارو ممکن است باعث این بیماری شوند.
اینها شامل برخی از داروهایی است که افراد برای درمان تشنج و فشار خون بالا از آنها استفاده می کنند. آنها همچنین شامل برخی از داروهای تیروئید، آنتی بیوتیک ها، ضد قارچ ها و قرص های ضد بارداری خوراکی هستند.
داروهایی که معمولاً با این نوع لوپوس همراه هستند عبارتند از:
- هیدرالازین ، داروی فشار خون بالا
- پروکائین آمید، داروی آریتمی قلب
- ایزونیازید، یک آنتی بیوتیک مورد استفاده در درمان سل (TB)
لوپوس ناشی از دارو به طور معمول پس از قطع مصرف دارو از بین می رود.
لوپوس نوزادی
بیشتر نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به SLE سالم هستند. با این حال، حدود 1 درصد از زنان مبتلا به آنتی بادی های مربوط به لوپوس، یک نوزاد مبتلا به لوپوس نوزادی خواهند داشت.
این زن ممکن است دارای سندرم SLE، سندرم شوگرن باشد یا به هیچ وجه علائم بیماری نداشته باشد. سندرم شوگرن یک بیماری خود ایمنی دیگری است که اغلب با لوپوس اتفاق می افتد. علائم اصلی شامل خشکی چشم و خشکی دهان است.
در بدو تولد، نوزادان مبتلا به لوپوس نوزادی ممکن است دچار ورم پوستی، مشکلات کبدی و کم خونی شوند. حدود 10 درصد از آنها کم خونی خواهند داشت.
ضایعات معمولاً بعد از چند هفته از بین می روند. با این حال، برخی از نوزادان دارای انسداد قلبی مادرزادی هستند که در آن قلب نمی تواند یک عمل پمپاژ طبیعی و ریتمیک را تنظیم کند و ممکن است نوزاد به ضربان ساز احتیاج داشته باشد. این شرایط می تواند یک وضعیت خطرناک برای زندگی نوزاد باشد.
نکته: مهم است که زنان مبتلا به SLE یا سایر اختلالات مربوط به خود ایمنی در دوران بارداری تحت مراقبت پزشک باشند.
دلایل ابتلا به لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که علت دقیق آن مشخص نیست. اما بگذارید توضیح دهیم که این بیماری چگونه اتفاق می افتد.
سیستم ایمنی بدن از بدن محافظت می کند و با آنتی ژن هایی مانند ویروس ها، باکتری ها و میکروب ها مبارزه می کند. در واقع این کار را با تولید پروتئین هایی به نام آنتی بادی انجام می دهد که گلبول های سفید یا لنفوسیت های B این پادتن ها را تولید می کنند.
هنگامی که یک فرد به یک بیماری خود ایمنی مانند لوپوس مبتلا می شود، سیستم ایمنی بدن نمی تواند بین آنتی ژن ها یا مواد ناخواسته و بافت سالم تمایز قائل شود.
در نتیجه، سیستم ایمنی بدن آنتی بادی را هم در برابر بافت سالم و هم در برابر آنتی ژن ها هدایت می کند. که در نهایت باعث تورم، درد و آسیب به بافت می شود.
شایع ترین نوع آنتی بادی که در افراد مبتلا به لوپوس ایجاد می شود، یک آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) است. ANA به بخش هایی از هسته سلول (مرکز فرماندهی سلول) واکنش نشان می دهد.
این آنتی بادی ها در خون گردش می کنند، اما دیواره برخی از سلول های بدن به اندازه کافی قابل نفوذ هستند تا برخی از آنتی بادی ها از طریق آن عبور کنند.
سپس آنتی بادی ها می توانند به DNA موجود در هسته این سلولها حمله کنند. به همین دلیل است که لوپوس روی بعضی از اندام ها تأثیر می گذارد.
چرا سیستم ایمنی بدن دچار اشتباه می شود؟
چندین عامل ژنتیکی احتمالاً بر رشد SLE تأثیر می گذارد. برخی از ژن ها در بدن به عملکرد سیستم ایمنی کمک می کنند. در افراد مبتلا به SLE، تغییر در این ژن ها ممکن است عملکرد سیستم ایمنی بدن را دچار اختلال کند.
به گفته Genetics Home Reference، یک تئوری ممکن مربوط به مرگ سلولی است، که طی یک فرآیند طبیعی، سلول های بدن تجدید می شود.
برخی دانشمندان بر این باورند که به دلیل عوامل ژنتیکی، بدن از سلول های مرده خلاص نمی شود. و این سلولهای مرده که در بدن باقی مانده است، موادی را آزاد می کنند که باعث نقص سیستم ایمنی بدن می شوند.
عوامل خطر: هورمون ها، ژن ها و محیط
لوپوس ممکن است در پاسخ به تعدادی از عوامل ایجاد شود. این عوامل ممکن است هورمونی، ژنتیکی، محیطی یا ترکیبی از این موارد باشد.
1. هورمون ها
هورمون ها مواد شیمیایی هستند که بدن تولید می کند. آنها فعالیت برخی سلول ها یا اندام های خاص را کنترل و تنظیم می کنند.
فعالیت هورمونی می تواند عوامل خطر زیر را داشته باشد:
جنسیت: مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده آمریكا اظهار داشت كه زنان 9 برابر بیشتر از مردان نسبت به مردان مبتلا به لوپوس هستند.
سن: علائم و ابتلا غالباً در سنین 15 تا 45 سال (سالهای باروری) اتفاق می افتد. با این حال، طبق گزارش ها، 20 درصد از موارد بعد از سن 50 سالگی رخ می دهد.
از آنجا که 9 از 10 مورد ابتلا به لوپوس بر زنان تأثیر می گذارد، محققان به دنبال ارتباط احتمالی استروژن و لوپوس هستند. هم زن و هم مرد، استروژن تولید می کنند، اما زنان استروژن بیشتری تولید می کنند.
در یک بررسی که در سال 2016 منتشر شد، دانشمندان مشاهده کردند که استروژن می تواند بر فعالیت ایمنی بدن تأثیر بگذارد و آنتی بادی های لوپوس را در موشهایی که مستعد ابتلا به لوپوس هستند القا کند.
در سال 2010نیز مطالعات نشان داد که زنان مبتلا به لوپوس درد و خستگی شدیدتری را در دوران قاعدگی گزارش می دهند. این نشان می دهد که در این زمان احتمال حادتر شدن بیماری بیشتر است.
با این حال هنوز شواهد کافی وجود ندارد که رابطه استروژن و لوپوس را تایید کند. اما اگر رابطه ای وجود داشته باشد، درمان مبتنی بر استروژن می تواند علائم لوپوس را کاهش دهد. اما، قبل از اینکه پزشکان بتوانند آن را به عنوان درمانی ارائه دهند، تحقیقات بیشتری لازم است.
2. عوامل ژنتیکی
گرچه لوپوس در بعضی از خانواده ها بیشتر دیده می شود، اما محققان هنوز ثابت نکرده اند که چه عامل ژنتیکی خاصی باعث ابتلا به لوپوس می شود. با این حال برخی از عوامل ژنتیکی که ممکن است ابتلا به لوپوس را افزایش دهد، شامل موارد زیر است::
نژاد: افراد با هر پیشینه ای می توانند به لوپوس مبتلا شوند، اما در افراد رنگین پوست، 2 تا 3 برابر بیشتر از سفید پوستان مشاهده شده است. همچنین در زنان اسپانیایی، آسیایی و آمریکایی های بومی رایج تر است.
سابقه خانوادگی: هر شخصی که یک فامیل درجه یک یا درجه دو ابتلا به لوپوس دارد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن است. دانشمندان ژن های خاصی را شناسایی کرده اند که ممکن است در ایجاد لوپوس نقش داشته باشد، اما شواهد کافی برای اثبات وجود این بیماری وجود ندارد.
3) محیط
عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس، ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، نقش داشته باشند. عوامل محتمل محیطی عبارتند از:
- استعمال دخانیات
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- داروها
- عفونت های ویروسی
علائم لوپوس
علائم اصلی لوپوس خستگی، درد مفاصل و بثورات است. برخی از افراد ممکن است علائم بسیار خفیفی داشته باشند. در موارد دیگر، لوپوس می تواند حادتر شود و علائم موجود شدیدتر شود یا اینکه سبب بروز علائم جدیدی شود. برخی علائم شامل موارد زیر است:
- بثورات پروانه ای شکل روی گونه ها
- بثورات بیضی شکل یا گرد
- بثوراتی که وقتی فرد در معرض آفتاب قرار می گیرد، روی پوست ظاهر می شود
- زخم دهان یا بینی که از چند روز تا بیش از یک ماه طول می کشد
- آرتروز
- التهاب ریه یا قلب که باعث درد قفسه سینه در هنگام تنفس عمیق می شود
- خون یا پروتئین در ادرار
- تشنج، سکته مغزی یا روان پریشی
- نتایج آزمایش خون غیر طبیعی
نکته: فردی که دارای چهار یا بیشتر از این علائم است باید با پزشک خود مشورت کند.
لوپوس روی کدام قسمت از بدن تاثیر می گذارد؟
لوپوس تقریباً بر هر قسمت از آناتومی تأثیر می گذارد. رسیدگی به هرگونه عارضه می تواند در طول عمر فرد مبتلا و وضعیت زندگی وی نقش داشته باشد. برخی از راه هایی که ممکن است لوپوس روی بدن تأثیر بگذارد، در زیر آمده است.
سیستم مغزی و عصبی
لوپوس می تواند بر عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد.
طبق تحقیقات اتحادیه تحقیقات لوپوس، تقریباً نیمی از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات شناختی را با فرآیندهای فکری تجربه می کنند. از هر 5 نفر حدود 1 نفر دچار سردرد، از دست دادن حافظه، نوسانات خلقی و سكته مغزی می شوند. لخته های خون نیز ممکن است ایجاد شود. اینها همچنین ممکن است منجر به عوارض خطرناکی مانند سکته مغزی شود.
اگر سردرد بعد از مصرف داروی بدون نسخه (OTC) بهبود نیابد، افراد مبتلا به لوپوس باید به پزشک خود مراجعه کنند. واسکولیت یا التهاب رگ های خونی می تواند برخی از سردردها را ایجاد کند.
چشم ها
مشکلات چشم در افراد مبتلا به لوپوس شایع است، از جمله:
- تغییرات در پوست اطراف چشم
- چشمان خشک و “ریز” که در 25٪ از مبتلایان به لوپوس مشاهده می شود
- التهاب لایه محافظ سفید چشم
- تغییر در رگهای خونی در شبکیه، که در 28 درصد از بیماران رخ می دهد
- آسیب به اعصاب کنترل کننده حرکت و بینایی چشم
- سندرم شوگرن، بیماری که در آن فرد نمی تواند به اندازه کافی اشک بخورد ، در 20 درصد آشکار است
- آب مروارید
- اختلال در بینایی
دهان
لوپوس می تواند منجر به انواع علائم در دهان شود. زخمهای دهان، که به ضایعات دهانی یا زخم نیز معروف هستند، از شایع ترین علائم هستند و در حدود 4 تا 45 درصد از مبتلایان به لوپوس مشاهده می شود.
داروهایی که برای درمان لوپوس مانند داروهای کورتیکواستروئیدها استفاده می شوند، بعضی اوقات می توانند عوارض جانبی مانند خشکی دهان، تورم و عفونت های مخمر ایجاد کنند.
پوست
بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس دچار مشکلات پوستی می شوند و بثورات یا زخم ها بسیار شایع است. تا 70 درصد از افراد مبتلا به لوپوس در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) در نور خورشید حساس هستند.
تقریباً بثورات پروانه ای شکل در گونه ها و بینی 40 درصد از مردم ظاهر می شود. این بثورات معمولاً یا لکه دار یا قرمز است.
خون
اختلالات خون در افراد مبتلا به لوپوس شایع است. گلبول های قرمز، گلبول های سفید و اختلالات پلاکت ها به طور مکرر رخ می دهد. مشکلات اصلی خون شامل موارد زیر است:
- کم خونی یا کمبود گلبولهای قرمز
- ترومبوز، که در آن لخته های خون تشکیل می شوند
- واسکولیت یا التهاب رگ های خونی
- ترومبوسیتوپنی، شرایطی که باعث پایین آمدن پلاکت ها می شود
- لوکوپنی و نوتروپنی، دو بیماری که منجر به سطح کم سلولهای سفید خون می شود
قلب
بیماری قلبی نه تنها یک عارضه عمده لوپوس، بلکه علت اصلی مرگ در بین مبتلایان به این بیماری است. بیش از نیمی از بیماران لوپوس در بعضی از مراحل دچار ناهنجاری قلبی می شوند.
مبتلایان به لوپوس مستعد ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب هستند، زیرا اغلب عوامل خطر بیشتری مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت نوع 2 دارند.
ریه ها
حدود 50 درصد از مبتلایان به لوپوس دچار مشکلات ریوی هستند. التهاب می تواند روی ریه ها، پوشش ریه ها رگ های خونی ریه و دیافراگم تأثیر بگذارد و باعث شود:
- پلوریت یا تورم غشای اطراف ریه ها
- پنومونیت، التهاب بافت ریه
- بیماری مزمن بینابینی ریه
- آمبولی ریوی
کلیه ها
لوپوس که بر کلیه ها اثر می گذارد، نفریت لوپوس نامیده می شود. تصور می شود که حدود 1 از 3 نفر مبتلا به لوپوس ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. مبتلایان به نفریت لوپوس ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- افزایش وزن
- ورم در پاها، مچ پا و دست ها
- خون در ادرار
دستگاه گوارش
دستگاه گوارش از دهان تا مقعد امتداد دارد. این شامل اندام هایی است که غذا و نوشیدنی را هضم کرده و زباله ها را دفع می کنند. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات گوارشی را تجربه می کنند.
استخوان ها و ماهیچه ها
برای بیش از نیمی از افرادی که به لوپوس مبتلا می شوند، درد مفاصل اولین علائمی است که ممکن است تجربه کنند. بیش از 90 درصد از مبتلایان به لوپوس در برخی از مراحل بیماری دچار درد مفاصل و عضلات هستند.
سایر مشکلات عضلات و استخوانها از لوپوس، شامل تاندونیت، بورسیت ، سندرم تونل کارپ و پوکی استخوان می باشد.
بارداری
زنان باردار مبتلا به لوپوس ممکن است سبب عوارضی مانند سقط جنین، تولد زودرس و پره اکلامپسی شوند. داروهای کورتیکواستروئید می توانند باعث فشار خون بالا در خانم باردار شده و خطر ابتلا به دیابت حاملگی را افزایش دهند.
بسیاری از زنانی که مبتلا به لوپوس هستند، بدون هیچ مشکلی نوزادان سالمی را به دنیا می آورند. زنان مبتلا به لوپوس قبل از بارداری باید با پزشک خود تماس بگیرند تا از بهترین نتیجه ممکن برای مادر و کودک اطمینان حاصل شود.
زندگی با لوپوس
ورزش منظم می تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به لوپوس کمک کند. در حالی که بسیاری از افراد در حال حاضر امید به زندگی عادی دارند، اطمینان از اینکه حداکثر کیفیت زندگی را حفظ می کنند نیز مهم است.
زندگی با لوپوس می تواند چالش برانگیز باشد. برخی از داروهایی که بیماری را درمان می کنند می توانند مشکلات دیگری ایجاد کنند. برای برخورداری از کیفیت خوب زندگی با لوپوس، مهم است که به پزشک مراجعه کنید و از تعادل مناسب داروها اطمینان حاصل کنید.
در حالی که داروها بخش مهمی از کنترل لوپوس هستند، افراد مبتلا به لوپوس می توانند برای مدیریت علائم اقدامات دیگری انجام دهند و هم کیفیت زندگی و هم امید به زندگی را بهبود بخشند. این شامل:
ورزش منظم: این باعث کاهش سفتی عضلات، جلوگیری از پوکی استخوان، تسکین استرس و محافظت از قلب می شود.
ترک سیگار: این می تواند به جلوگیری از عفونت ها و حملات قلبی کمک کند و خطر ابتلا به ذات الریه، برونشیت و بیماری عروق کرونر را کاهش می دهد.
استراحت: این حالت خستگی را تسکین می دهد، خطر حادتر شدن بیماری و حساسیت به درد را کاهش می دهد.
جلوگیری از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید و نور فلورسنت: این امر به محافظت در برابر حساسیت به نور UV کمک می کند.
شستن مرتب دست ها: این کار به جلوگیری از عفونت در افرادی که به ویژه مستعد این بیماری هستند، کمک می کند.
مدیریت درد: دوش گرم و سایر داروهای تسکین دهنده استرس از جمله طب سوزنی، تای چی، یوگا و کایروپراکتیک می توانند از هرگونه داروی ضد درد که به روش طبیعی پشتیبانی می کنند حمایت کنند.
مدیریت سلامت روان: مراجعه به یک متخصص بهداشت روان می تواند به علائم افسردگی کمک کند.
سخن پایانی
لوپوس بیماری آسانی نیست که بتوان با آن زندگی کرد، اما مردم می توانند با موفقیت این شرایط را مدیریت کنند. اکثر مبتلایان به لوپوس می توانند انتظار زندگی طولانی و کامل را داشته باشند.
