درمان شب ادراری کودکان

شب ادراری در کودکان: علل ،علائم و درمان

شب‌ادراری، به حالتی گفته می‌شود که معمولاً هم سن و سالان بیمار می‌توانند خود را کنترل کنند، ولی شخص به‌طور غیرارادی در هنگام خواب، ادرار می‌کند. شب ادراری، یک مشکل جدی برای سلامتی نیست و کودکان معمولاً خوب می شوند. با این وجود، شب ادراری، می تواند برای کودکان ناراحت کننده باشد.

بیشتر دختران تا سن 6 سالگی و بیشتر پسران تا سن 7 سالگی از این حالت خارج می‌شوند. تا سن 10 سالگی نزدیک به 95% از کودکان بهبود می‌یابند. همچنین بین 0.5% تا 2.3% از بزرگسالان نیز دارای شب ادراری هستند.

به بیان دیگر شب ادراری امری ناخودآگاه است که کودک یا فرد بر آن اراده‌ای ندارد. در واقع این مشکل زمانی بروز می‌کند که مثانه فرد در طول خواب آن‌قدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیرارادی خارج می‌کند. در عین حال حس پر بودن مثانه آن‌قدر قوی نیست که فرد را از خواب بیدار کند تا ادرار را دفع کند.

از دلایل شب ادراری می‌توان به وجود اختلال در هورمون‌های بدن، مشکل مثانه، ناآرامی هنگام خواب، مصرف دارویی خاص، مشکلات روانی و یا ژنتیک اشاره کرد. اما یکی از عوامل تأثیرگذار مهم دیگر نوع تغذیه در طول روز است، برای مثال مصرف قهوه که نوشیدنی ادرار آور است می تواند برای کودکان 3 تا 5 سال که هنوز ماهیچه ها و عضلات آن ها خوب شکل نگرفته است دردسر ساز شود.

 

2 نوع شب ادراری وجود دارد

انواع شب ادراری

شب ادراری اولیه: کودک از ابتدای تولد هنوز در شب ادرار می‌کند، به این حالت شب ادراری اولیه (PNE) می‌گویند.

شب ادراری ثانویه: اگر کودک شب ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه (SNE) می گویند.

شب ادراری اولیه بسیار متداول است. شب ادراری ثانویه در کودکان بزرگتر یا نوجوانان باید توسط پزشک معاینه شود. شب ادراری در این گروه سنی می تواند نشانه عفونت ادراری یا سایر مشکلات سلامتی، مسائل عصبی (مربوط به مغز)، استرس یا سایر موارد باشد.

 

دلایل شب ادراری چیست؟

اگرچه کاملاً درک نشده است که چرا شب ادراری در رختخواب رخ می دهد، اما تصور می شود که به دلیل تأخیر در پیشرفت حداقل در یکی از سه منطقه زیر در هنگام شب انجام شود:

• مثانه: کاهش فضای مثانه هنگام شب
• کلیه: ادرار بیشتری در شب ایجاد می شود.
• مغز: قادر به بیدار شدن در هنگام خواب نیست.

در نوزادان، پیوندهای بین مغز و مثانه کاملاً شکل نگرفته است. مثانه هر زمان احساس پر شدن می کند، ادرار را آزاد می کند. با بزرگتر شدن کودکان، ارتباطات بین مغز و مثانه گسترش می یابد. این به کودک اجازه می دهد تا پر و خالی بودن مثانه را کنترل کند. این کنترل معمولاً ابتدا در طول روز ایجاد می شود و برای اینکه بتواند مثانه را در زمان خواب بودن کنترل کند، به زمان بیشتری نیاز دارد.

 

دیگر دلایل شب ادراری

دلیل شب ادراری در کودکان

ژنتیک: اگر هم پدر و هم مادر، دچار شب‌ادراری بوده فرزند با احتمال 77% و اگر یکی از آن‌ها دچار شب ادراری بوده فرزند با احتمال 44% دچار شب‌ادراری می‌شود. در غیر این صورت احتمال شب‌ادراری 15% محاسبه شده است.

استرس: این یکی از شایع ترین دلایل شب ادراری ثانویه است. کودکان هنگام رفتن به خانه یا مدرسه جدید، تجربه طلاق والدین یا از دست دادن پدر و مادر یا افراد دیگری که دوستشان دارند، یا اینکه در یک رویداد مهم دیگر زندگی تجربه می کنند، استرس را تجربه می کنند. این استرس می تواند باعث شب ادراری شود. درمان استرس می تواند شب ادراری را متوقف کند.

خواب عمیق: یک الگوی خواب عمیق می تواند بخشی از رشد عادی بزرگسالان باشد ، همانطور که می تواند یک برنامه خواب ضعیف و ساعات کمی خواب باشد. این همه در دوران بلوغ و خصوصاً در سالهای دبیرستان یک نوجوان شایع است.

خروپف: در موارد نادر، شب ادراری به دلیل این که کودک دچار خروپف می شود اتفاق می افتد. كودكان مبتلا به این شرایط دارای هوایی تا حدی مسدود شده هستند كه می توانند هنگام خواب به طور خلاصه نفس خود را متوقف كنند. این می تواند تعادل شیمیایی مغز را تغییر دهد و باعث شب ادراری شود.

یبوست: مثانه و روده ها در بدن بسیار نزدیک یکدیگر قرار می گیرند. یبوست می تواند به مثانه فشار وارد کند و باعث شود کودک کنترل مثانه را از دست دهد. درمان یبوست در این موارد اغلب اولین قدم برای درمان شب ادراری است.

بیماری مثانه یا کلیه: در این موارد کودک ممکن است هم در طول روز و هم در هنگام شب نتواند کنترل مثانه داشته باشد. 

اختلالات سیستم اعصاب: بعضی اوقات مشکلات عصبی که در اوایل کودکی بروز می کند، می تواند باعث شب ادراری شود. اگر فرزند شما علائم دیگری مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد در پاها را دارد، ممکن است مشکل در ستون فقرات داشته باشد. با این حال، این یک دلیل بسیار نادر برای شب ادراری است.

سایر شرایط پزشکی و یا داروها: در موارد نادر، سایر شرایط پزشکی مانند دیابت باعث شب ادراری در کودکان می شود. برخی از مطالعات نشان می دهد که کودکانی که اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی دارند احتمالاً به دلیل تفاوت در شیمی مغز دچار شب ادراری هستند. برخی از داروها همچنین می توانند شب ادراری را افزایش دهند.

 

تأثیر عاطفی شب ادراری

نتایج شب ادراری در کودکان و نوجوانان

شب ادراری ممکن است روی کودکان و خانواده آنها تأثیر عاطفی داشته باشد. کودکان ممکن است خجالت زده شوند، احساس اضطراب کنند یا احساس عزت نفس کم کنند. این می تواند بر روابط، کیفیت زندگی و کار در مدرسه تأثیر بگذارد. ممکن است کودکان با شب ادراری احساس کنند که نمی توانند با دوستان خود یا اردوگاههای شبانه به خواب بیایند.

 

درمان شب ادراری در کودکان

شب ادراری در کودکان

در ابتدا، پزشک مم کن است،سوابق پزشکی کودک شما را جویا شود و در مورد سایر علائم ادراری مانند نیاز به ادرار کردن زیاد، نیاز به “دویدن به توالت” زیاد، یا درد یا سوزش هنگام ادرار سؤال کند. پزشک از شما سؤال می کند که آیا والدین در دوران کودکی خود این مشکل را داشته اند یا خیر. سرانجام، پزشک ممکن است درباره وقایع استرس زا در زندگی کودک سؤال کند که می تواند مشکل را افزایش دهد.

همچنین از کودک شما یک معاینه کامل فیزیکی برای آزمایش ادرار ساده دریافت می کند. این آزمایش علائم بیماری یا عفونت را نشان می دهد. در بیشتر کودکان مبتلا به شب ادراری، نتایج این آزمایش کاملاً طبیعی است و اشعه ایکس معمولاً مورد نیاز نیست.

 

مراجعه به روان پزشک کودک: والدین اغلب در دفتر متخصص اطفال اطلاعاتی در مورد شب ادراری نمی‌بینند. آنها نمی خواهند فرزند خود را خجالت زده کنند یا آن را یک “مشکل” فرض کنند. متاسفانه پزشکان به ندرت از شب ادراری سوال می‌کنند. اکثر پزشکان فقط مشکلاتی که به آنها می‌گویید را می‌شنوند. که واقعا هیچکدام آنها شگفت آور نیست. پس حتما این مسئله را با مشاور خود در میان بگذارید، چون شاید مسئله مهم نباشد اما ریشه آن بسیار مهم است.

 

استفاده از تشک هشداردهنده (زنگ دار): این زنگ های مخصوص می توانند کوچکترین مقدار رطوبت را در رختخواب یا لباس زیر کودکتان تشخیص داده و قبل از اینکه خیلی دیر شود با صدای زنگ بلندی کودک را از خواب بیدار کنند تا به دستشویی برود.

این زنگها به تدریج به کودک آموزش می دهند که با احساس پری در مثانه از خواب بیدار شده و به دستشویی بروند. البته دست کم 2 تا 12 هفته طول می کشد تا این زنگ بتواند یک شب خشک را برای کودک به ارمغان بیاورد. یادتان باشد اگر کودک با صدای زنگ بیدار نمی شود لازم است شما با شنیدن زنگ او را بیدار کنید.

درمان شب ادراری با تشک هشدار دهنده

خوراندن مایعات زیاد مثل آب، چای، آب میوه، دوغ و… به کودک طی روز برای افزایش حجم مثانه. باید به کودک آموزش داد تا به میزان دریافت مایعاتش در شب توجه کند و به هنگام تخلیه ادرار، مثانه را کاملا خالی کند. باید به کودک آموزش داد تا به هنگام تخلیه ادرار، مثانه را کاملا خالی کند.

کودک باید در طول روز مثانه را منقبض کند تا بتواند زمان بیشتری ادرار خود را نگه دارد. کودک را متوجه کنید که پس از شام مصرف مایعات را به حداقل برساند تا ادرار کمتری تولید شود. برای این منظور بهتر است که شام کودک بدون نمک باشد.

 

فاصله بین مراحل ادرار کردن: کودک نباید با فاصله کوتاهی پس از مصرف مایعات ادرار کند و این زمان باید به مرور افزایش یابد.

 

رعایت رژیم غذایی خاص: کودک نباید از مواد تحریک کننده مثل ادویه جات، فلفل، سرکه، نوشیدنی های گازدار و افزودنی های خوراکی به مقدار زیاد استفاده کند. از خوردن نوشابه‌های دارای کافئین هم جدا خودداری شود.

 

آموزش آداب توالت: در این زمینه پشتکار و حوصله والدین شرط اول است و باید با روش های شکل دهی رفتار همراه با تشویق و تقویت، این آموزش ها داده شود. تغییر محیط و فضای توالت برای کاهش استرس کودکانی که از رفتن به دستشویی امتناع می کند توصیه می شود. در این ارتباط استفاده از تکنیک های تشویقی ضروری است.

 

بیدار کردن کودک: چند ساعت پس از آن که کودک خوابید، حتما او را بیدار کنید تا به دستشویی برود. این کار بهتر است ۳ ساعت پس از خواب انجام شود. مراجعه به مشاور روان درمان برای استفاده از تکنیک های تغییر رفتار و شرطی سازی کمک زیادی به کاهش شب ادراری کودک می کند.

درمان شب ادراری کودکان

ورزش: در ورزش، بیشتر تحریک و تقویت عضلات مثانه مد نظر است. چند نوع ورزش پیشنهاد می شود:

• ورزش دراز و نشست
• کودک می ایستد دست هایش را جلو می برد و ده بار می نشیند و بلند می شود (تکرار 4 بار در روز).
• کودک ورزش شنا را ده بار انجام می دهد (حداقل 4 بار در روز تکرار شود)

 

آیا برای کودکان بزرگتر و نوجوانانی که شب ادراری دارند، درمانی وجود دارد؟

بله. با این حال، درمان برای شب ادراری در ابتدا بستگی به این دارد که آیا این بیماری ناشی از استرس است یا چیز دیگر که اگر اینگونه بود، ابتدا باید مدیریت شود. به طور کلی کودکانی که در درمان خود مشارکت فعال دارند، شانس بهتری برای کاهش یا متوقف کردن شب ادراری دارند.

 

داروهای درمان شب ادراری

داروی شب ادراری

فقط دو دارو وجود دارد که برای شب ادراری تأیید شده اند: ایمی پرامین و دسموپرسین. توجه به این نکته ضروری است که معمولاً پس از قطع دارو، شب ادراری به بدن باز می گردد، مگر اینکه کودک “شب ادراری شبانه روزی نداشته باشد.”

ایمی پرامین در برخی از کودکان با شب ادراری به خوبی کار می کند. احتمال مصرف بیش از حد دوز در این دارو وجود دارد، بنابراین مهم است که والدین کنترل کنند که چگونه و چه زمانی این دارو را تهیه می کنند. EKG قبل از شروع این دارو توصیه می شود. اگرچه در مورد دوزهای ایمی پرامین که برای درمان شب ادراری استفاده می شود، مشکلات قلبی گزارش نشده است. کودکان مبتلا به EKG غیر طبیعی نباید از این دارو استفاده کنند.

دسموپرسین (DDAVP) به کاهش میزان ادرار بدن شما کمک می کند و در 40 تا 60 درصد کودکان، شب ادراری را بهتر می کند. دسموپرسین، به دو شکل اسپری بینی و قرص وجود دارد و قبل از خواب مصرف می شود. مهم است که بعد از مصرف آن، هیچگونه مایعات ننوشید، تا خطر عدم تعادل الکترولیت کاهش یابد. همچنین مصرف اکسی بوتینین، به ویژه در بیمارانی که به DDAVP پاسخ نمی دهند، مفید است و می تواند به همراه آن تجویز شود.

 

نکاتی درباره والدینی که فرزندانشان، شب ادراری دارند

درمان شب ادراری کودکان

• مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی های حاوی کافئین را محدود کنید و از تنقلات شور و نوشیدنی های شیرین، به ویژه در هنگام عصر خودداری کنید.
• کودک خود را تشویق کنید که به طور مرتب در طول روز (هر دو تا سه ساعت) و درست قبل از خواب به توالت برود.
• در صورت لزوم کودک خود را فقط یک بار در شب بیدار کنید تا ادرار کند. بیدار کردن فرزند شما بیش از یک بار در شب ممکن است الگوی خواب او را مختل کند، که می تواند روز بعد منجر به مشکلاتی در مدرسه شود.
• برای خواب و اردوهای شبانه، کودک خود را با شلوار یکبار مصرف با شلوارک بوکسور بالای آنها بفرستید. با فرزندتان در مورد درخواست والدین میزبان یا مشاور اردوگاه صحبت کنید تا در صورت لزوم به آنها کمک کند.

 

آیا شب ادراری با فرزند من در بزرگسالی خواهد ماند؟

شب ادراری، تقریباً همیشه به تنهایی از بین می رود. بیشتر کودکان تا اواخر سالهای نوجوانی یا زودتر از او درمان می شوند. شب ادراری ثانویه نیز ممکن است هنگام یافتن علت از بین برود. بطور کل شب ادراری، یا درمان می شود، یا به خودی خود بهتر می شود. اگر در اواخر دوران نوجوانی شب ادراری متوقف نشده است، باید فرزند شما توسط پزشک معالج شود.

 

منبع: https://www.healthychildren.org