چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم :

بعضی از مواقع پیش مـی آید کـه افراد در شرایط سختی قرار مـی گیرنـد و با توجه به اینکـه مـی تواننـد با صحبتی واضح و روشن و رک درباره موضوع و یا داشتن رفتاری کـه نشان دهد از شرایط راضی نیسـتنـد ومشکل را به راحتی حل کننـد، خجالت مـی کشنـد و ترجیح مـی دهنـد ساکت بماننـد و شرایط را قبول کننـد.بنابراین نـداشتن توانایی در یک رفتار قاطعانه و رک، باعث مـیشود کـه افراد شرایطی را تحمل کننـد کـه از آن ناراضی هسـتنـد.

در زیر چنـد نمونه از این شرایط را برای نمونه توضیح مـی دهیم:

  • 1- خجالت کشیدن در مورد آوردن سفارش اشتباه در رسـتوران یا کافی شام و درخواسـت تعویض آن.
  • 2- احساس خجالت برای درخواسـت کردن مرخصی یا افزایش حقوق.
  • 3- کم رویی در مورد درخواسـت توضیح بیشتر درباره موضوعی کـه قابل فهم نیسـت.

همچنین شرایطی برای بسیاری از افراد پیش آمده اسـت کـه ضرر ها و اتفاقات ناخوشاینـدی را به دلیل نـداشتن رفتار قاطعانه تجربه کرده انـد و به خواسـته ی مورد نظرشان نرسیده انـد.

عدم توانایی در ارائه رفتار قاطعانه و رک بودن باعث مـی‌شود تا افراد شرایط ناخوشاینـدی را کـه تغییر آن نیازمنـد ارائه یک رفتار رک و قاطعانه در ارتباط با دیگران اسـت تحمل کننـد و برای تغییر آن اقدامـی نکننـد.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

قسمت های رفتار رک و قاطعانه

رفتار قاطعانه و رک بودن از دو قسمت تشکیل شده:

  • اول : دانسـتن اینکـه رفتار قاطعانه به چه صورتی اسـت (یعنی چگونه رک باشیم ؟)
  • دوم : توانایی ارائه چنین رفتاری.

خیلی از افراد رفتار قاطعانه مناسب در شرایط مختلف را مـی داننـد ولی جسارت و جرئت ارائه آن را نـدارنـد. برای بعضی از افراد نیز مـیزان این ناتوانی خیلی فراتر از این رفته به طوری کـه در چنین مواقعی با خود فکر مـی کننـد کـه کاش یک غول چراغ جادو ظاهر شده و آن ها را به خواسـته شان برسانـد. یعنی به قدری ارائه یک رفتار قاطعانه و به طور کلی رک بودن را سخت و ناممکن مـی داننـد کـه فکر مـی کننـد برای رسیدن به آن باید موجودی مثل غول چراغ جادو وارد عمل شود.

تعریف رفتار قاطعانه و رک :

رفتار قاطعانه رفتاری اسـت کـه ما را به هدف خود از یک ارتباط و گفتگوی کاری و یا هر نوع ارتباط دیگر مـی‌رسانـد بدون اینکـه در ما یا فرد مقابل تنش و یا ناراحتی عمـیق و آزاردهنـده‌ای ایجاد شود و رفتار قاطعانه ( رک بودن ) کـه رفتاری مطلوب و سازنـده اسـت،

در مقابل دو نوع رفتار ناکارآمد هم  وجود دارد:

  1. رفتار سلطه پذیرانه
  2. رفتار پرخاشگرانه

متخصصان مهارت‌های ارتباطی برآورد مـی‌کننـد کـه کمتر از پنج درصد افراد توانایی ارائه‌ی رفتار قاطعانه را دارنـد. این به این معناسـت کـه در اکثر گفتگوها چیز زیادی کـه از لحاظ ارتباطی مهم باشد منتقل نمـی‌شود.ما تنها زمانی مـی توانیم مسائل مهم و تعیین کننـده را در ارتباطمان با سایرین مطرح کنیم کـه یک رفتار قاطعانه و جرئت منـدانه داشته باشیم، وگرنه مثل اکثر افراد تنها به بیان حرف های کلیشه ای و سطحی خواهیم پرداخت کـه هیچ فایده ای هم نـدارد.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

اگر رفتار قاطقانه نداشته باشید رفتار های نا کار آمد از شما سر میزند

رفتارهای نا کارآمد :

گفتیم کـه دو نوع رفتار ناکارآمدی کـه افراد به دلیل ناتوانی در ارائه رفتار قاطعانه و رک بودن به سمت آن مـی رونـد رفتار سلطه‌پذیرانه و پرخاشگرانه اسـت.

رفتار سلطه‌پذیرانه :

کسانی کـه همـیشه حرف های دیگران را تایید مـی کننـد و به اصطلاح رفتاری سلطه پذیرانه دارنـد و هیچ وقت خواسـته های خود را مطرح نمـی کننـد و به نتیجه ی دلخواه خود از روابط نمـی رسنـد. افرادی کـه به صورت سلطه پذیرانه رفتار مـی کننـد به این خاطر کـه به طور پیوسـته حقشان خورده مـی شود در اثر گذر زمان حجم زیادی از کینه و تنفر را در خود جمع مـی‌کننـد

رفتار پرخاشگرانه :

افراد پرخاشگر هم به دلیل ایجاد ناراحتی، تنش و اسـترس در فرد مقابل خود معمولا بازخورد مناسبی از طرف مقابل نگرفته و روابط مطلوبی را تجربه نمـی کننـد.

در بسیاری از مواقع رفتار سلطه پذیرانه در اثر گذر زمان دقیقا متضاد خود یعنی رفتار پرخاشگرانه را ایجاد مـی‌کنـد. یعنی افرادی کـه به صورت سلطه پذیرانه رفتار مـی کننـد به این خاطر کـه به طور پیوسـته حقشان خورده مـی شود در اثر گذر زمان حجم زیادی از کینه و تنفر را در خود جمع مـی‌کننـد کـه نهایتا وقتی این حجم زیاد کینه و تنفر به قدری زیاد مـی شود کـه از کنترل فرد خارج مـی شود به صورت موجی از عصبانیت و پرخاشگری خود را نشان مـی دهد.

معمولا کسانی هم در معرض این عصبانیت و پرخاشگری قرار مـی گیرنـد کـه هیچ نقشی در ایجاد آن نـداشته و مسـتحق اینکـه مخاطب چنین رفتاری واقع شونـد نیسـتنـد.

یک مثال خوب برای این مسئله فردی اسـت کـه به این دلیل کـه نمـی توانـد در محل کار خود رفتاری قاطعانه نشان داده و حق خود را بگیرد، به شدت عصبانی شده و بعد از رفتن به خانه با اعضای خانواده خود با خشم و عصبانیت رفتار مـی کنـد یا به اصطلاح مشکلات کاری اش را با خود به خانه مـی آورد.

بنابراین رفتار قاطعانه و رک بودن نه تنها به منظور جلوگیری از سلطه پذیری و ضایع شدن حقمان در ارتباط با دیگران امری ضروری اسـت بلکـه منجر به دوری از ارائه ی رفتارهای پرخاشگرانه هم مـی شود. اگر ما همواره یک رفتار قاطعانه ی توام با ابراز وجود داشته باشیم و به طور کلی بدانیم کـه چگونه رک باشیم ، هیچ گاه به مرحله‌ای نخواهیم رسید کـه نیازی به ارائه ی رفتارهای توام با عصبانیت و پرخاشگری پیدا کنیم.

اصلی ترین ویژگی رفتار قاطعانه و رک بودن :

اصلی‌ترین ویژگی رفتار قاطعانه و رک بودن ثمربخشی آن اسـت. به این معنی کـه ارائه‌ی رفتار قاطعانه در هر زمـینه‌ ای باعث مـی شود تا به نتیجه ی لازم برسیم. اگر هم این اتفاق نیفتد این نوع رفتار نسبت به هر نوع رفتار دیگری ما را به نتیجه نزدیک تر مـی کنـد.

این ویژگی یکی از اصلی ترین تمایزهای رفتار قاطعانه با رفتار پرخاشگرانه اسـت. در اثر ارائه رفتار پرخاشگرانه معمولا دو حالت زیر اتفاق مـی افتد:

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

ویزگی رفتار قاطعانه چیست

1- این رفتار باعث عصبانیت فرد مقابل مـی شود :

او برای مقابله به مثل واکنشی مشابه نشان مـی دهد و پرخاشگری مـی کنـد. این مسئله باعث مـی شود کـه طرف مقابل انتظاری را کـه در ارتباط با او داشته ایم برآورده نکنـد چراکـه به واسطه رفتار پرخاشگرانه ی ما عصبانی شده و قصد تلافی رفتار بد ما را دارد.

به عنوان مثال : فرض کنید کـه شما به یک رسـتوران رفته اید و به این خاطر کـه زمان انتظارتان برای دریافت غذایی کـه سفارش داده‌اید بیش از حد طولانی شده عصبانی مـی شوید و با صاحب رسـتوران بسیار پرخاشگرانه و زننـده رفتار مـی کنید.

اتفاقی کـه مـی افتد اینکـه او نیز از این رفتار شما عصبانی شده و ماننـد شما رفتاری پرخاشگرانه ارائه داده و شما را به بیرون رسـتوران هدایت مـی کنـد.در این حالت شما به خواسـته و نیازتان کـه خوردن غذا بوده نرسیده اید و این رفتار به جز ناراحت کردن شما و صاحب رسـتوران هیچ نتیجه دیگری نـداشته اسـت.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

اثرات رفتار های پرخاش گرانه در مقابل رفتار قاطعانه

2-  فرد مقابل دچار ترس و اضطراب مـی شود :

به قول معروف حساب کار دسـتش بیاید و کارمان را انجام دهد (یا اینکـه در مثال قبل، صاحب رسـتوران به خاطر اصول مشتری مداری کوتاه آمده و به جای مقابله به مثل و ارائه رفتارر پرخاشگرانه، ما را آرام کرده و سفارشمان را سریعا آماده کنـد و تحویل دهد).

ولی مسئله ای کـه وجود دارد اینکـه ارتباط بین ما و فرد مقابل دچار آسیب شده و هرچنـد کـه فرد مقابل طبق خواسـته ما عمل کنـد اما ارتباط بین‌مان از حالت دوسـتانه خود خارج شده و هیچ کداممان از چنین ارتباطی لذت نبرده و حس خوبی نسبت به آن نخواهیم داشت.

البته شاید این طور فکر کنید کـه ایجاد روابط دوسـتانه با صاحب یک رسـتوران کـه ما یک بار به آنجا رفته ایم و احتمالا دیگر نخواهیم رفت چنـدان موضوعیتی نـدارد و در چنین ارتباطی تنها چیزی کـه برایمان مهم مـی باشد دریافت خدمات و سرویس مطلوب اسـت. اما دو نکته را باید در نظر بگیریم:

  • 1- این تنها یک مثال اسـت و اگر آن را به افرادی کـه به دفعات آن ها را دیده و با هم ارتباط داریم تعمـیم دهیم خواهیم دید کـه شاید وجود رابطه ای دوسـتانه کـه حس خوب و لذت بخشی به ما مـی دهد مهم ترین دسـتاورد چنین روابطی اسـت.
  • 2- این درسـت کـه ممکن اسـت در این مثال و به طور کلی چنین موقعیت هایی ما دیگر فرد مقابل را نبینیم اما مسئله ی بسیار مهمـی کـه وجود دارد اینکـه با ارائه ی یک رفتار غیر دوسـتانه و به دور از اخلاق و انسانیت، حتی با فردی کـه رفتار بدی با ما داشته و ما همم دیگر او را نخواهیم دید این عزت نفس خودمان اسـت کـه آسیب مـی‌بینـد.

چگونه رک باشیم (مراحل ارائه یک رفتار قاطعانه ) :

به طور کلی یک رفتار قاطعانه و توام با ابراز وجود از سه مرحله تشکیل شده اسـت:

  • 1- توصیف بدون قضاوت از رفتار فرد مقابل
  • 2- افشاسازی احساسات
  • 3- روشن سازی اثرات ملموس

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

در رفتار قاطعانه قضاوت نکنید

توصیف بدون قضاوت از رفتار فرد مقابل :

رفتاری از فرد مقابل کـه فکر مـی کنیم باید عوض شود را خیلی دقیق و مشخص به او بگوییم. در غیر این صورت او دقیقا متوجه نمـی‌شود کدام رفتارش باعث شده تا ما ناراحت شویم تا بخواهد آن را تغییر دهد.

به عنوان مثال اتفاق ناخوشاینـدی کـه بارها و بارها در رابطه ی بین زن و شوهرها شاهدش بوده ام این بوده کـه زن یا شوهر به جای اشاره ی دقیق به رفتار غلطی کـه باعث ناراحتی اش شده، راجع به طرز فکر و قصد طرف مقابل خود قضاوت مـی‌کنـد.

مثلا شوهر بدون هماهنگی خانمش مهمان دعوت مـی کنـد و خانم به جای اینکـه در مورد رفتار غلط شوهرش به طور واضح با او صحبت کنـد، این طور مـی‌گوید: “چون مـی دونه کـه من از این کارش ناراحت مـی شم و کل برنامه‌هام به هم مـیریزه این کارو مـی کنه.”

متاسفانه اغلب افراد فکر مـی کننـد کـه طرف مقابل مـی دانـد یا باید بدانـد کـه کدام رفتارش اشتباه اسـت و نیازی به اینکـه ما به آن رفتار غلط اشاره کنیم وجود نـدارد، در حالی کـه این طرز فکر درسـتی نیسـت. حتی وقتی کـه فرد مقابل دقیقا مـی دانـد کـه کدام رفتارش اشتباه اسـت و حتی ممکن اسـت آن رفتار غلط را به عمد و برای آزردن ما انجام دهد، باز هم بیان درسـت و قاطعانه رفتار اشتباهش در خیلی از مواقع از تکرار آن جلوگیری مـی کنـد.

به عنوان مثال یک بار در صف نانوایی بودم کـه یک آقایی آمد و بدون رعایت نوبت به نانوا گفت: “آقا پنج تا نونم به من بده”.

واضح اسـت کـه آن فرد از اینکـه دیگر افرادی کـه چنـد دقیقه ای بود در صف ایسـتاده بودنـد و منتظر نان بودنـد از این رفتارش ناراحت خواهنـد شد کاملا آگاه بود ولی با این وجود چنین کاری انجام داد. اما وقتی کـه یکی از کسانی کـه در صف بود به شکلی قاطعانه و درسـت به او تذکر داد، آن فرد به انتهای صف رفت.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

احساسات خود را بیان کنید و با طرف مقابل در میان بگذارید

بیان احساسات :

درواقع این مرحله بیان دلیلی اسـت کـه مـی خواهیم رفتار فرد مقابل تغییر کنـد. در این مرحله ما ناراحتی و احساس بدی کـه از آن رفتار غلط داریم را بیان مـی کنیم و به او مـی گوییم: “به این خاطر کـه این رفتار تو چنین احساس ناخوشاینـدی را در من ایجاد مـی کنـد مـی‌خواهم کـه آن را حداقل در ارتباط با من تغییر دهی.”

به عنوان مثال در دوران دانشگاه هم کلاسی ای داشتیم کـه بدنساز بود و عادت داشت موقع دسـت دادن با دوسـتانش، دسـت طرف مقابل را فشار دهد و این کار را یک شوخی بامزه مـی دانسـت. بعضی از افراد هم از این کار او خوششان مـی‌آمد و مقابله به مثل مـی‌کردنـد و از این زورآزمایی لذت مـی بردنـد. اما افرادی هم بودنـد کـه این شوخی ناراحتشان مـی‌کرد.

یک بار یکی از هم کلاسی هایمان به شکلی قاطعانه و به طوری کـه باعث ایجاد کوچک ترین ناراحتی در آن فرد هم نشد به او گفت کـه این رفتار ناراحتش مـی کنـد و در صورت امکان این شوخی را با او نکنـد و همـین رفتار قاطعانه اش باعث شد تا آن فرد دیگر این کار را در رابطه با او تکرار نکنـد.

این در حالی بود کـه باقی کسانی کـه از این شوخی خوششان نمـی‌آمد، با شوخی و تمسخر این مسئله را بیان مـی‌کردنـد و آن فرد دقیقا متوجه نمـی شد کـه آن ها از این رفتارش خوششان مـی آید و یا ناراحت مـی شونـد و همـین باعث مـی شد تا رفتارش با آن‌ها تغییری نکنـد.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

اثرات ناخوشایند را آشکار کنید

روشن سازی اثرات :

در این مرحله ما اثرات ناخوشاینـدی کـه رفتار غلط فرد مقابل ایجاد مـی کنـد را بیان مـی کنیم. درسـت اسـت کـه ما در مرحله قبل احساس ناراحت کننـده ای کـه آن رفتار در ما ایجاد مـی کرد را گفتیم اما این کافی نیسـت. فرد مقابل چرا باید به خاطر ما رفتار خود را تغییر دهد؟. شاید مشکل از ما باشد و بی دلیل از رفتار او ناراحت شده باشیم.

یک نمونه از رفتار قاطعانه و رک:

در محل کارمان یک هم اتاقی داریم کـه هر موقع از وسایل مختلف اسـتفاده مـی کنـد آن ها را سر جای خود نمـی گذارد. باید به او بگوییم کـه: لطفا هر چیزیو کـه بر مـی داری بعد از تموم شدن اسـتفاده ات از اون، سر جاش بذار، چون وقتی کـه یه چیزیو مـی خوام و پیداش نمـی کنم کلی از کارم عقب مـی افتم و مجبورم تا دیر وقت بمونم تا بتونم کارهامو تموم کنم.

فایده ی رفتار قاطعانه و رک بودن :

1- صمـیمـیت :

مـیزان صمـیمـیت بین افراد با مقدار تامـین نیازهای‌شان در روابط نسبت مسـتقیم دارد. یعنی هر چقدر نیازهای دو طرف یک رابطه بیشتر و بهتر تامـین شود، صمـیمت شان هم بیشتر خواهد شد. این اتفاق تنها زمانی مـی افتد کـه هر کس به صورت قاطعانه و صریحح انتظارات و خواسـته هایی کـه از رابطه دارد را بیان کنـد.بهترین ازدواج ها، دوسـتی ها و روابط بین والدین و فرزنـدان، نتیجه ی روابط و رفتارهای قاطعانه اسـت.

2-آرامش و امنیت :

کسی کـه رفتار قاطعانه و اصول رک بودن را یاد گرفته باشد در روابط خود، مخصوصا ارتباطات اجتماعی، احساس آرامش و امنیت بیشتری مـی کنـد. چنین فردی به این دلیل کـه مطمئن اسـت در هر شرایطی به راحتی مـی توانـد به نیازها و خواسـته هایش برسد وو کسی نمـی توانـد حق او را بخورد از روابط اجتماعی خود لذت بیشتری مـی برد.

چگونه شخصیت قاطع و رک داشته باشیم

رفتار قاطعانه و رک چه هزینه هایی دارد

بهای رفتار قاطعانه و رک :

با توجه به نکات بالا شاید این طور فکر کنید کـه رفتار قاطعانه و رک بودن هیچ هزینه ایی نـدارد. در حالی کـه اگر این طور بود دلیلی وجود نـداشت کـه تنها 5 درصد افراد توانایی ارائه چنین رفتاری را داشته باشنـد.

البته کـه هر چیز ارزشمنـدی بهای زیادی دارد از جمله رفتار قاطعانه. اما پرداخت این بها نیز برای افرادی کـه مـی داننـد در اثر پرداخت آن چه چیز ارزشمنـدی به دسـت مـی آورنـد لذت بخش اسـت.

سختی کنار گذاشتن یک عادت :

قطعا اولین بها و هزینه برای کسانی کـه تا به حال رفتارهایی قاطعانه نـداشته و در ارائه این نوع رفتارها مهارت کافی را نـدارنـد، سختی و درد و رنج کنار گذاشتن عادتی اسـت کـه به ارائه رفتارهای غیر قاطعانه دارنـد.

برخی محرومـیت ها:

کسی کـه رفتار قاطعانه از خود بروز مـی‌دهد در برخی مواقع ممکن اسـت به علت عدم پذیرش چنین رفتاری از سوی فرد مقابل، محرومـیت هایی را تحمل کنـد.یک فرد رک و قاطع زیر بار هر نوع رفتار و شرایطی نمـی رود. این موضوع ممکن اسـت باعث شود کـه به عنوان مثال با ایسـتادگی در برابر خواسـته نادرسـت و نامعقول رئیسش از کار اخراج شود. یا اینکـه در زمـینه روابط زناشویی با همسرش دچار مشکل شده و حتی کارشان به طلاق بکشد.

البته توجه به این نکته هم خیلی مهم اسـت کـه اگر رفتار رک و قاطعانه به درسـتی اجرا شود، احتمال پیش آمدن چنین اتفاقات ناخوشاینـدی بسیار کم اسـت.

در اغلب مواقع ارائه رفتارهای قاطعانه ی درسـت منجر به بهبود روابط بین افراد مـی شود، اما ممکن اسـت برای فردی کـه همواره به شکلی سلطه پذیرانه رفتار مـی کرده و تازه شروع به ارائه ی رفتارهای قاطعانه کرده اسـت تجربه چنین اتفاقاتی در شروع کار طبیعی و یا حتی لازم باشد (به منظور کنار گذاشتن و حذف افراد نامناسبی کـه به واسطه ی سلطه پذیر بودنش با آن ها وارد رابطه شده).

البته به این نکته هم باید توجه کنیم کـه حتی اگر رفتار قاطعانه را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم، باز هم امکان وقوع قدری اختلال و ناآرامـی وجود دارد، مثل هر نوع رفتار دیگری. چراکـه در علوم انسانی هیچ قطعیت و راه حل صد در صدی وجود نـدارد.

سخن پایانی :

با توجه به اصول این مقاله، در یکی از روابطتان کـه تا به الآن به خاطر ناتوانی در ارائه رفتار قاطعانه، خواسـته‌تان را مطرح نکرده و شرایط موجود را تحمل کرده اید، سعی کنید با یک رفتار رک و قاطعانه به هدفتان از آن رابطه برسید.

این رفتار مـی‌توانـد در رابطه با مدیرتان برای افزایش حقوق باشد، و یا درخواسـت انجام یا عدم انجام رفتاری از همسر و یا دوسـتان و سایر مواردی از این دسـت.البته طبق نکات گفته شده این مسئله را هم در نظر داشته باشید کـه مهم ارائه یک رفتار قاطعانه اسـت، نه رسیدن به هدف. حتی ممکن اسـت ارائه ی این رفتار قاطعانه نه تنها شما را به هدف نرسانـد بلکـه همان‌طور کـه در مطالب بالا گفتیم برای‌تان بهایی هم داشته باشد.

مطالب مرتبط :

چگونه ظاهری جذاب داشته باشیم، چگونه جذاب باشیم

چگونه به آرامش درون و صلح درونی برسيم

4.6/5 - (46 امتیاز)