ژاویز
9 نشانه و علائم بیماری سلیاک
بیماری سلیاک نوعی اختلال است که در آن خوردن گلوتن باعث ایجاد پاسخ ایمنی در بدن می شود و در نهایت منجر به التهاب و آسیب به روده کوچک می شود. گلوتن نوعی پروتئین است که در غلات از جمله گندم، جو و چاودار (گندم سیاه) یافت می شود. تخمین زده می شود که بیماری سلیاک تقریباً 1٪ از جمعیت ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد.
بیماری سلیاک یک بیماری جدی است که می تواند سبب بروز بسیاری از علائم منفی از جمله مشکلات گوارشی و کمبودهای غذایی شود. دز این مقاله می توانید با علائم بیماری سلیاک بیشتر آشنا شوید. پس در ادامه با ما همراه باشید.
1. اسهال
مدفوع شل و آبکی از اولین علائمی است که بسیاری از افراد قبل از تشخیص بیماری سلیاک تجربه می کنند. در یک مطالعه، 79٪ از بیماران سلیاک گزارش داده اند که قبل از درمان، اسهال را تجربه کرده اند. پس از درمان، فقط 17٪ از بیماران همچنان به اسهال مزمن مبتلا بودند.
در مطالعه دیگری از 215 نفر، اسهال شایعترین علامت بیماری سلیاک درمان نشده بود. برای بسیاری از بیماران، اسهال در طی چند روز پس از درمان کاهش یافت، اما میانگین زمان برای رفع کامل علائم چهار هفته به طول انجامید.
با این حال، به خاطر داشته باشید که علل اسهال ممکن است به دلیل عوامل دیگری مانند عفونت، عدم تحمل مواد غذایی یا سایر مشکلات روده باشد.
2. نفخ
نفخ، یکی از شایع ترین علائم بیماری سلیاک
نفخ یکی دیگر از علائم شایع بیماری سلیاک است. این بیماری می تواند با ایجاد التهاب در دستگاه گوارش، منجر به نفخ و همچنین بسیاری از مشکلات گوارشی دیگر شود.
در یک مطالعه از 1.032 بزرگسال مبتلا به این بیماری، مشخص شد که نفخ یکی از شایع ترین علائم بیماری سلیاک است. در حقیقت، 73٪ از افراد قبل از تشخیص این بیماری احساس نفخ کرده اند.
یک مطالعه دیگر نشان داد که بیشتر بیماران مبتلا به سلیاک نفخ را تجربه کرده اند. این علائم پس از حذف گلوتن از رژیمهای غذایی به طور موثر برطرف شد.
در یک مطالعه دیگر، 34 نفر که به سلیاک مبتلا نبودند ولی مشکلی در هضم داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. رژیم بدون گلوتن در این افراد باعث بهبود علائم شد. پس گلوتن همچنین ممکن است باعث ایجاد نفخ برای افراد فاقد بیماری سلیاک شود.
علاوه بر بیماری سلیاک، عوامل دیگری از جمله: یبوست، انسداد روده و اختلالات گوارشی نیز ممکن است باعث نفخ شود.
3. گاستریت یا ورم معده
گاستریت، مشکل متداولی است که در صورت درمان نشدن سلیاک، بوجود خواهد آمد.
در یک مطالعه، گاستریت یکی از شایع ترین علائم ناشی از مصرف گلوتن در مبتلایان به سلیاک بود. به طور مشابه، یک مطالعه با بررسی 96 بزرگسال مبتلا به بیماری سلیاک در شمال هند گزارش داد که گاستریت و نفخ در 9.4٪ موارد وجود داشته است.
با این حال به خاطر داشته باشید که گاستریت، علت‌های زیادی می‌تواند داشته باشد. از دیگر دلایل شایع گاستریت می توان به یبوست، سوء هاضمه، بلع هوا و شرایطی مانند عدم تحمل لاکتوز و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) اشاره کرد.
4- خستگی
خستگی یکی از نشانه های بیماری سلیاک
کاهش سطح انرژی و خستگی در افراد مبتلا به سلیاک بسیار شایع است.
یک مطالعه بر روی 51 بیمار مبتلا به سلیاک نشان داد که افرادی که تحت درمان قرار نگرفتند، نسبت به افرادی که در رژیم بدون گلوتن قرار داشتند، دچار خستگی شدید و مشکلات مربوط به خستگی بودند.
یک مطالعه دیگر نشان داد افرادی که بیماری سلیاک دارند بیشتر در معرض مشکلات خواب هستند که می‌تواند باعث احساس خستگی و بی‌انرژی بودن‌شان شود.
علاوه بر این، بیماری سلیاک درمان نشده می تواند باعث آسیب به روده کوچک شود، که در نتیجه منجر به کمبود ویتامین و مواد معدنی می شود که ممکن است سبب خستگی شود.
سایر دلایل احتمالی خستگی ممکن است به دلیل عفونت، مشکلات تیروئید، افسردگی و کم خونی باشد.
5- کاهش وزن
بیماری سلیاک باعث کاهش وزن افراد مبتلا می شود.
کاهش شدید وزن و عدم توانایی در حفظ وزن اغلب از علائم اولیه بیماری سلیاک هستند. این امر به این دلیل است که توانایی بدن در جذب مواد مغذی مختل شده است، که به طور بالقوه می تواند منجر به سوء تغذیه و کاهش وزن شود.
در یک مطالعه از 112 شرکت کننده با بیماری سلیاک، مشخص شد که کاهش وزن 23٪ از بیماران را تحت تأثیر قرار داده و یکی از شایع ترین علائم آن به دنبال اسهال، خستگی و ورم معده است.
یک مطالعه دیگر با بررسی بیماران سالخورده مبتلا به بیماری سلیاک خاطرنشان کرد که کاهش وزن یکی از شایع ترین علائم است. بطوریکه پس از درمان، علائم به طور کامل برطرف شد، و حتی شرکت کنندگان به طور متوسط 17 پوند (75/7 کیلوگرم) به وزن شان اضافه شد.
به طور مشابه، یک مطالعه دیگر، 42 کودک مبتلا به سلیاک را مورد بررسی قرار داد و دریافت رژیم بدون گلوتن توانسته بود وزن‌شان را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد.
کاهش غیرقابل توضیح وزن نیز می تواند به دلیل عواملی غیر از بیماری سلیاک باشد. از جمله: دیابت، سرطان، افسردگی و یا مشکلات تیروئید.
حتما بخوانید: کاهش وزن سریع بصورت کاملا طبیعی
6. کم خونی فقر آهن
بیماری سلیاک می تواند جذب مواد مغذی را مختل کند و ممکن است منجر به کم خونی فقر آهن شود، شرایطی که به دلیل کمبود گلبول های قرمز در بدن ایجاد می شود. علائم کم خونی فقر آهن شامل خستگی، ضعف، درد قفسه سینه، سردرد و سرگیجه است.
در یک مطالعه، 34 کودک مبتلا به سلیاک مورد بررسی قرار گرفتند و دریافتند که تقریباً 15٪ از آنها کم خونی کمبود آهن خفیف تا متوسط دارند.
همچنین مطالعه بر روی 84 نفر مبتلا به کم خونی فقر آهن با منشا ناشناخته نشان داد که 7٪ از آنها مبتلا به سلیاک هستند. بطوریکه پس از رژیم غذایی بدون گلوتن، میزان آهن در بدن آنها به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
با این حال، به جز بیماری سلیاک، بسیاری از دلایل بالقوه دیگر می تواند منجر به کم خونی فقر آهن شود، از جمله: رژیم غذایی ضعیف، استفاده طولانی مدت از داروهای تسکین دهنده درد مانند آسپرین و خونریزی در قاعدگی‌های سنگین یا زخم‌های گوارشی.
7. یبوست
یبوست یکی از علائم بیماری سلیاک
در حالی که بیماری سلیاک ممکن است در برخی افراد باعث اسهال شود، اما ممکن است در برخی دیگر سبب یبوست شود. بیماری سلیاک به پرزهای روده آسیب می زند، برآمدگی‌های ریز و انگشت مانندی در روده‌ی کوچک که وظیفه جذب مواد مغذی را دارند.
از آنجا که غذا از طریق دستگاه گوارش حرکت می کند، پرزهای روده قادر به جذب کامل مواد مغذی نیستند و در عوض ممکن است به جای آن، رطوبت اضافی را از مدفوع جذب کنند. این اتفاق می‌تواند مدفوع را خشک و سفت کرده و عبور آن را با سختی روبرو کند و باعث یبوست شود.
با این حال، بسیاری از بیماران مبتلا به سلیاک حتی با یک رژیم فاقد گلوتن نیز با مشکل یبوست دست و پنجه نرم می‌کنند. دلیل این امر این است که یک رژیم غذایی فاقد گلوتن بسیاری از غذاهای پر فیبر مانند دانه ها را کاهش می دهد. این رژیم ممکن است منجر به کاهش مصرف فیبر و کاهش دفعات مدفوع شود.
به جز بیماری سلیاک، عدم تحرک جسمی، کم آبی و رژیم غذایی ضعیف نیز می تواند باعث یبوست شود.
8- افسردگی
در کنار بسیاری از علائم جسمی بیماری سلیاک، علائم روانی مانند افسردگی نیز وجود دارد. یک تجزیه و تحلیل از 29 مطالعه نشان داد که افسردگی در بزرگسالان مبتلا به سلیاک، شایع تر و شدیدتر است.
یک مطالعه دیگر با 48 شرکت کننده نشان داد که مبتلایان به بیماری سلیاک، نسبت به یک گروه کنترل سالم، بیشتر مستعد علائم افسردگی هستند.
یک مطالعه بر روی 2265 بیمار سلیاک نشان داد که 39٪ از افرادی که علائم افسردگی را گزارش داده بودند، با رژیم غذایی فاقد گلوتن در طولانی مدت با کاهش خطر علائم افسردگی همراه بودند.
با این حال، عوامل زیاد دیگری نیز می تواند باعث بروز علائم افسردگی شود، از جمله نوسانات در سطح هورمون ها، استرس، اندوه و حتی ژنتیک.
حتما بخوانید: افسردگی چیست؟ | علل علائم و درمان انواع افسردگی
9. تاول‌های خارش دار
علائم بیماری سلیاک
بیماری سلیاک ممکن است باعث درماتیت هرپتی فرم شود. درماتیت هرپتی فرم، نوعی التهاب مزمن پوست با تاول‌های خارش دار و کوچک است که در آرنج، زانوها یا باسن ایجاد می شود.
تقریباً 17٪ از مبتلایان به سلیاک این عارضه را تجربه می کنند و یکی از علائم برجسته برای تشخیص بیماری سلیاک است. همچنین ممکن است بعد از تشخیص به عنوان نشانه عدم پایبندی به درمان ایجاد شود.
جالب اینجاست که برخی از افراد ممکن است در حالی دچار این تاول‌های پوستی شوند که هیچ علامت دیگری در سیستم گوارش خود که مربوط به سلیاک است را ندارند. در حقیقت، کمتر از 10٪ از بیماران سلیاک که مبتلا به درماتیت هرپتی فرم هستند، علائم گوارشی بیماری سلیاک را تجربه می کنند.
عوامل احتمالی دیگر تاول‌های خارش دار، علاوه بر بیماری سلیاک، شامل اگزما، پسوریازیس، درماتیت و کهیر می باشد.
علائم بیماری سلیاک در کودکان
نشانه های بیماری سلیاک در کودکان
کودکان مبتلا به بیماری سلیاک می توانند احساس خستگی و عدم تحریک پذیری کنند. همچنین ممکن است آنها کوچکتر از حد معمول باشند و بلوغ در آنها به تاخیر بیفتد. سایر علائم شایع عبارتند از:
- کاهش وزن
- استفراغ
- نفخ شکم
- درد شکم
- اسهال مداوم یا یبوست
- مدفوع کم رنگ، چرب و بدبو
چه کسی در معرض ابتلا به بیماری سلیاک است؟
بیماری سلیاک در خانواده ها رواج دارد. طبق اعلام مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو، اگر والدین، خواهر و یا برادرتان این بیماری را داشته باشد، خطر ابتلای بیشتری را دارید.
افرادی که سایر بیماری های خود ایمنی و برخی اختلالات ژنتیکی را نیز دارند، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک را دارند. برخی از شرایط مرتبط با بیماری سلیاک شامل موارد زیر است:
- لوپوس
- روماتیسم مفصلی
- دیابت نوع 1
- بیماری تیرویید
- بیماری هپاتیت خود ایمنی
- بیماری آدیسون
- سندرم شوگرن
- سندرم داون
- سندرم ترنر
- عدم تحمل لاکتوز
- سرطان روده
- لنفوم روده
نحوه مدیریت علائم و درمان بیماری سلیاک
درمان بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک بیماری مادام العمر است که هیچ درمانی ندارد. با این حال، افراد مبتلا به این بیماری با رعایت رژیم غذایی دقیق و بدون گلوتن می توانند علائم خود را به طور مؤثر مدیریت کنند.
این بدان معنی است که هر محصولی که حاوی گندم، جو و چاودار است را از رژیم غذایی خود حذف کنید. ضمنا باید از مصرف این غذاها اجتناب کنید مگر اینکه برچسب «بدون گلوتن» روی آنها خورده باشد:
- ماکارونی
- نان
- کیک ها
- شیرینی پای
- کراکر
- بیسکویت ها
- آبجو
- چاشنی
- انواع سس
غذا هایی که باید بخورید
غذاهای فاقد گلوتن برای درمان سلیاک
خوشبختانه بسیاری از غذاهای مغذی و طبیعی فاقد گلوتن وجود دارد. حذف غذاهای فرآوری شده و لذت بردن بیشتر از غذاهای طبیعی می تواند پیروی از یک رژیم بدون گلوتن را آسان تر کند. در اینجا برخی از غذاهایی وجود دارد که می توانند در یک رژیم غذایی سالم بدون گلوتن قرار گیرند:
- گوشت، مرغ و غذاهای دریایی
- تخم مرغ
- لبنیات
- میوه ها
- غلات فاقد گلوتن مانند کینوا، برنج، گندم سیاه و ارزن
- سبزیجات
- حبوبات
- آجیل و خشکبار
- چربی های سالم
- ادویه جات
اگر گمان می کنید که ممکن است به بیماری سلیاک مبتلا باشید، به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات لازم را انجام داده و مشخص کند آیا رژیم فاقد گلوتن برای شما لازم است یا خیر.
تا زمانیکه تست سلیاک را انجام نداده‌اید، رژیم بدون گلوتن را شروع نکنید، زیرا ممکن است نتایج آزمایش شما را تغییر دهد.
بیماری سلیاک چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص قطعی بیماری سلیاک
پزشک برای تشخیص این بیماری معمولا پرسش‌هایی مطرح می‌کند و از علائم و نشانه‌های فرد می‌پرسد. ممکن است آزمایش‌هایی نیز برای تشخیص این بیماری صورت بگیرد.
آزمایش خون می‌تواند موارد زیر را نشان بدهد:
- آنتی‌بادی‌های آنتی‌گلیادین
- آنتی‌بادی‌های اندومیزیال
- آنتی‌بادی ضدترانس گلوتامیناز
خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های علیه پپتید گلیادین دی‌آمیده (TTG) و گاهی اوقات وجود آنتی‌گلیادین (AGA) و آنتی‌بادی اندومیزیوم (EmA) بررسی می‌شود. تکه برداری محدودی نیز برای تشخیص بیماری سلیاک صورت می‌گیرد و پزشک برای نمونه‌برداری از لایه‌ی داخلی روده از آندوسکوپی کمک می‌گیرد. معمولا برای بالا بردن امکان تشخیص صحیح، چندین نمونه برداشته می‌شود.
شرایطی که در آن علائمی مشابه با سلیاک دیده می‌شود، به این ترتیب است:
- نارسایی‌های لوزالمعده
- بیماری کرون در روده‌ی کوچک
- سندرم روده تحریک پذیر
- رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک
- حساسیت به گلوتن که علائم خفیف‌تری دارد و ب عنوان مشکلی مستقل شناخته می‌شود.
سخن پایانی
بیماری سلیاک یک وضعیت بسیار جدی است که طی آن سیستم ایمنی بدن در پاسخ به خوردن گلوتن، به روده کوچک حمله می کند. در صورت عدم درمان، بیماری سلیاک می تواند منجر به عوارض جانبی زیادی از جمله مشکلات گوارشی، کمبودهای غذایی، کاهش وزن و خستگی شود.
اگر مشکوک به بیماری سلیاک هستید، در مورد آزمایش با پزشک خود صحبت کنید. برای مبتلایان به سلیاک، پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن می تواند به مدیریت و کاهش این علائم کمک کند.
