سندرم متابولیک چیست؟ | علل، علائم و درمان سندرم متابولیک

سندرم متابولیک چیست؟

سندرم متابولیک به مجموعه ای از عوامل خطر بیماری اشاره دارد که به نظر می رسد خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. همچنین به عنوان سندرم مقاومت به انسولین شناخته می شود.

سندرم متابولیک گروهی از پنج عامل خطرزا است که احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سکته مغزی را افزایش می دهد. پنج عامل خطر عبارتند از:

• افزایش فشار خون
• قند خون بالا
• چربی اضافی در دور کمر
• سطح بالای تری گلیسیرید
• سطح پایین کلسترول خوب یا HDL

داشتن یکی از این عوامل خطر به معنای ابتلا به سندرم متابولیک نیست. با این وجود داشتن این بیماری احتمال ابتلا به بیماری قلبی عروقی را افزایش می دهد. داشتن سه یا بیشتر از این عوامل منجر به تشخیص سندرم متابولیک می شود و خطر ابتلا به عوارض سلامتی را افزایش می دهد.

این سندرم یک بیماری خاص نیست، اما مجموعه ای از عوامل خطر را در کنار هم قرار می دهد که با احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 مرتبط هستند. انجمن قلب آمریکا (AHA) گزارش می دهد که در حال حاضر 23 درصد از بزرگسالان دارای سندرم متابولیک هستند.

 

علائم سندرم متابولیک

قبل از تشخیص سندرم متابولیک، پزشک طیف وسیعی از عوامل را در نظر خواهد گرفت. به گفته AHA، اگر شخصی حداقل سه مورد از پنج نشان زیر را داشته باشد، پزشک اغلب سندرم متابولیک را در نظر می گیرد:

• چاقی مرکزی، احشایی، شکمی، اندازه کمر بیش از 40 اینچ در مردان و بیش از 35 اینچ در زنان
• میزان قند خون ناشتا از 100 میلی گرم در لیتر و بالاتر
• فشار خون 130/85 میلی متر در هر گرم یا بالاتر
• میزان تری گلیسیرید خون به میزان 150 میلی گرم در لیتر و بالاتر
• میزان کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) به میزان 40 میلی گرم در لیتر در مردان و کمتر، و 50 میلی گرم در لیتر در زنان و یا کمتر

داشتن سه یا بیشتر از این عوامل نشان دهنده خطر بیشتر بیماری های قلبی عروقی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی و دیابت نوع 2 است. عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش دهند. این شامل:

• سن
• سابقه خانوادگی سندرم متابولیک
• ورزش کافی نمی کنید
• زنانی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک تشخیص داده شده اند

 

سندرم متابولیک چگونه تشخیص داده می شود؟

نحوه تشخیص سندرم متابولیک

برای تشخیص سندرم متابولیک، پزشک شما باید چندین آزمایش مختلف را انجام دهد. از نتایج این آزمایشات برای جستجوی سه یا بیشتر علائم این اختلال استفاده خواهد شد. پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را بررسی کند:

• دور کمر
• تری گلیسیرید خون ناشتا
• سطح کلسترول
• فشار خون
• سطح گلوکز ناشتا

ناهنجاری های ذکر شده در سه یا بیشتر از این آزمایشات نشانگر وجود سندرم متابولیک است.

عوارض سندرم متابولیک چیست؟

عوارض ناشی از سندرم متابولیک اغلب جدی و طولانی مدت (مزمن) هستند. آنها شامل موارد زیر هستند:

• تصلب شرایین (آترواسکلروز)
• دیابت
• حمله قلبی
• بیماری کلیوی
• سکته مغزی
• بیماری کبد چرب غیر الکلی
• بیماری شریان محیطی
• بیماری قلب و عروقی

اگر دیابت ایجاد شود، شما ممکن است در معرض عوارض جدی قرار بگیرید، از جمله:

• آسیب چشم (رتینوپاتی)
• آسیب عصبی (نوروپاتی)
• بیماری کلیوی
• قطع عضو اندام

درمان سندرم متابولیک

تغییر شیوه زندگی، بهترین درمان برای سندرم متابولیک است.

در اکثر موارد، بهترین درمان برای سندرم متابولیک در کنار شما است. تغییراتی که در رفتار شما ایجاد می شود، مانند غذا خوردن سالم تر و ورزش بیشتر، اولین مواردی هستند که پزشک پیشنهاد می کند. با اتخاذ برخی از عادات سالم ، شما ممکن است عوامل خطر خود را به طور کامل از بین ببرید.

اگر به سندرم متابولیک مبتلا شده باشید، پزشک شما تغییرات در شیوه زندگی را توصیه می کند که شامل از بین رفتن بین 7 تا 10 درصد از وزن فعلی شما و گرفتن حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط ​​تا شدید، پنج تا هفت روز در هفته است. آنها همچنین ممکن است به شما توصیه کنند که سیگار را ترک کنید.

اقدامات پیشنهادی برای پیشگیری و درمان کلسترول غیر طبیعی و سایر جنبه های سندرم متابولیک شامل:

ورزش کنید: ورزش یک راه عالی برای کاهش وزن است. حتی اگر یک پوند را هم کم نکردید، ورزش می تواند فشار خون را کاهش داده، سطح کلسترول و مقاومت به انسولین را بهبود بخشد. بیشتر راه بروید. فعالیت بدنی بیشتری را در روز خود انجام دهید. به تدریج فعالیت بدنی خود را افزایش دهید تا در بیشتر روزهای هفته این کار را انجام دهید.

AHA پیشنهاد می کند حداقل هر هفته 150 دقیقه ورزش متوسط ​​انجام دهید. این موارد را می توان در جلسات 10 دقیقه ای تقسیم کرد. راه رفتن سریع، راه خوبی برای شروع است.

یک رژیم غذایی سالم بخورید: خوردن یک رژیم غذایی سالم می تواند کلسترول، مقاومت به انسولین و فشار خون شما را بهبود بخشد، حتی اگر وزن شما به همان اندازه باقی بماند. برای مشاوره در مورد تغذیه سالم، از پزشک یا متخصص تغذیه، سوال کنید.

اگر بیماری قلبی یا دیابت دارید، ممکن است به برنامه های غذایی خاصی نیاز داشته باشید. به طور کلی، رژیم غذایی کم چربی های اشباع، چربی ترانس، کلسترول و نمک و پر میوه، سبزیجات، پروتئین بدون چربی، لوبیا، لبنیات کم چربی و غلات کامل، نشان داده شده است که به افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک می کند.

وزن خود را کم کنید: بدیهی است، کاهش وزن، اغلب نتیجه جانبی ورزش و غذا خوردن مناسب است. اما اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، به خودی خود یک هدف اصلی است. کاهش وزن می تواند همه جنبه های سندرم متابولیک را بهبود بخشد.

اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید: این، آن چیزی نیست که برای سندرم متابولیک، یک عامل خطر به حساب می آید، اما سیگار کشیدن خطر ابتلا به عروق خونی و بیماری های قلبی را به شدت افزایش می دهد.

حتما بخوانید: چگونه وزن خود را سریع کاهش دهیم؟

کاهش وزن می تواند همه عوامل سندرم متابولیک را بهبود بخشد.

درمان دارویی

اگر درمان دارویی توصیه شود، معمولاً همراه با متفورمین است. این دارو می تواند به برخی از گروههای پرخطر، به ویژه افراد با سطح قند خون بالا و افراد در طیف چاقی که با اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی قابل کنترل نیست، کمک کند.

این دارو برای استفاده از پیشگیری در افرادی که به دلیل سندرم متابولیک خطر ابتلا به دیابت را دارند، مجاز نیست. با این حال، برخی از پزشکان متفورمین را برای پیشگیری از ابتلا به دیابت در افراد با افزایش گلوکز و چاقی شکمی تجویز می کنند. متخصصان دیابت و شواهد آزمایشات بالینی از این استفاده پشتیبانی می کنند.

یک مطالعه منتشر شده در سال 2013 نتیجه گرفت که متفورمین در کاهش خطر ابتلا به دیابت در بزرگسالان با عوامل خطر مؤثر است، اما تغییرات رژیم و ورزش “تقریباً دو برابر موثر است”.

همچنین پزشک شما ممکن است داروهایی را برای کاهش فشار خون، کلسترول و یا قند خون شما تجویز کند. آنها همچنین ممکن است آسپرین با دوز کم تجویز کنند تا به کاهش خطر سکته و حمله قلبی کمک کند.

سایر داروها مانند استاتین در افراد دارای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، همچنین ممکن است در درمان سندرم متابولیک مورد استفاده قرار گیرند. از داروهای ضد فشار خون نیز برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود.

 

رژیم غذایی برای درمان سندرم متابولیک

رژیم غذایی DASH برای پیشگیری و درمان سندرم متابولیک توصیه می شود. این رژیم غذایی با هدف جلوگیری از فشار خون بالا است. این رژیم توصیه می کند:

• انتخاب غذاها از منابع سالم
• محدود کردن مصرف گوشت قرمز، سدیم، چربی های اشباع و کل چربی ها، غذاها و نوشیدنی های شیرین
• مصرف مقدار زیادی میوه، سبزیجات، ماهی و آجیل

رژیم غذایی DASH بیشتر به چگونگی کاهش کالری در مورد آنچه مردم می خورند تمرکز دارد، اما افرادی که مایل به کاهش وزن هستند، می توانند رژیم را در سطح کالری کمتری دنبال کنند.

 

علل سندرم متابولیک

داشتن چاقی مرکزی یا اضافه وزن یک عامل اصلی سندرم متابولیک است.

سندرم متابولیک مجموعه ای از عوامل خطر است، بنابراین یک دلیل واحد وجود ندارد. داشتن چاقی مرکزی یا اضافه وزن یک عامل اصلی است، اما سطح غیر طبیعی لیپید خون و کلسترول، فشار خون بالا و همچنین دیابت در ابتلا به سندرم متابولیک موثر است.

عوامل خطر اجتناب ناپذیر، مانند سابقه خانوادگی و پیشینه قومی، می توانند شانس ابتلا به برخی از مؤلفه ها را افزایش دهند. با این حال، انتخاب سبک زندگی می تواند بر همه این عوامل تأثیر بگذارد.

رژیم غذایی پر چربی و پر قند، همراه با عدم ورزش، همراه با ایجاد چاقی و شرایط مرتبط است. با این حال، علائمی مانند مقاومت به انسولین لزوماً با چاقی همراه نیستند.

مقاومت به انسولین، یکی از ویژگی های سندرم متابولیک و چاقی است و می تواند منجر به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 شود، اما می تواند نشانه ای از سایر شرایط مانند بیماری کوشینگ، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بیماری کبد چرب غیر الکلی و بیماری مزمن کلیه، باشد.

سایر مشکلات که بعضی اوقات با سندرم متابولیک، مقاومت به انسولین و قند خون بالا همراه است، شامل التهاب سطح پایین و نقایص لخته شدن خون است. اینها همچنین می توانند در بروز بیماریهای قلبی عروقی نقش داشته باشند.

 

عوامل خطر

عوامل زیر خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می دهد:

• دور کمر زیاد
• سابقه خانوادگی سندرم متابولیک
• عدم ورزش همراه با یک رژیم غذایی با کالری بالا
• مقاومت به انسولین
• استفاده از برخی داروها

برخی از داروهایی که برای درمان التهاب، HIV، آلرژی و افسردگی استفاده می شوند، می توانند خطر افزایش وزن یا تجربه تغییر در فشار خون، کلسترول و قند خون را افزایش دهند.

حتما بخوانید: داروی ضد افسردگی سرترالین چیست؟

برخی از داروها، خطر افزایش وزن یا تجربه تغییر در فشار خون، کلسترول و قند خون را افزایش می دهند.

چگونه می توان از سندرم متابولیک جلوگیری کرد؟

قطعاً جلوگیری از سندرم متابولیک امکان پذیر است. حفظ دور کمر، فشار خون و کلسترول باعث کاهش خطر ابتلا به سندرم متابولیک می شود. ورزش و کاهش وزن می تواند در این تلاشها کمک کرده و مقاومت به انسولین را کاهش دهد.

به طور خاص، یک رژیم غذایی سالم بخورید که شامل میوه، سبزیجات و غلات کامل باشد. هنگام جلوگیری از این بیماری، ورزش نیز مهم است. فعالیت بدنی منظم باعث کاهش فشار خون، قند خون و کلسترول شما می شود. نکته اصلی سعی در حفظ وزن سالم است. قبل از شروع برنامه ورزشی یا تغییر جدی رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از سندرم متابولیک نیز نیاز به معاینات بدنی منظم دارد. پزشک شما می تواند فشار خون شما و کار کامل خون را اندازه بگیرد که ممکن است نشان دهنده پیشرفت زودرس سندرم متابولیک باشد. تشخیص زودرس این بیماری و درمان باعث طولانی شدن عوارض سلامتی در درازمدت خواهد شد.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به سندرم متابولیک چیست؟

چشم انداز افراد مبتلا به سندرم متابولیک در صورت مدیریت علائم می تواند بسیار خوب باشد. افرادی که توصیه های پزشک خود را انجام می دهند، درست غذا می خورند، ورزش می کنند، سیگار را متوقف می کنند و وزن کم می کنند، احتمال ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش می دهند.

اگرچه مدیریت علائم باعث کاهش عوارض سلامتی می شود، اما اکثر مبتلایان به این بیماری خطر طولانی مدت بیماری قلبی عروقی دارند. در صورت بروز این بیماری، لازم است با پزشک خود مشورت کنید تا از مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی و سکته مغزی جلوگیری کنید.

 

منابع:

https://www.healthline.com

https://www.webmd.com

https://www.medicalnewstoday.com